Không khuyến khích doanh nghiệp nhìn những khu đất có lợi thế thương mại để cổ phần hóa

	Đẩy mạnh sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước
	Phấn đấu đạt nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn
	Quốc hội thảo luận về phát triển kinh tế-xã hội, chất vấn 4 Bộ trưởng

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội sáng ngày 8/6. Ảnh: Quochoi.vn

Sắp xếp nhà đất, phê duyệt phương án sử dụng đất - nút thắt cổ phần hóa

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, Bộ Tài chính là một Bộ đa ngành, thực hiện công tác quản lý, tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ quản lý nhiều lĩnh vực như ngân sách nhà nước, chính sách tài khóa, tài sản công, thị trường chứng khoán, bảo hiểm…

Trong những năm qua, Bộ Tài chính đã nỗ lực để xây dựng các thể chế, chính sách, tạo điều kiện cho tài chính nhà nước, tài chính dân cư, tài chính doanh nghiệp phát triển, góp phần phát triển kinh tế đất nước hằng năm.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, Bộ Tài chính tham gia trả lời chất vấn tại phiên họp hôm nay trên tinh thần cầu thị, lắng nghe, tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội; trả lời thẳng, cụ thể các vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao phó.

Tại phiên chất vấn, các đại biểu Nguyễn Thị Lệ (TPHCM), Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang), Nguyễn Thành Công (Ninh Bình) đã gửi tới Bộ trưởng các câu hỏi liên quan đến việc rà soát phương án sắp xếp, xử lý nhà đất, phê duyệt phương án sử dụng đất của DN thực hiện cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn, nhiều quy trình, thủ tục, thời gian kéo dài; việc đánh giá thương hiệu quyền sở hữu trí tuệ, giá trị văn hóa, lịch sử theo quy định tại Nghị định 32 để xác định giá khởi điểm khi thoái vốn còn nhiều cách nghĩ khác nhau dẫn đến lúng túng, không thống nhất khi thực hiện… dẫn đến cố phần hóa chậm. Các đại biểu đặt câu hỏi Bộ trưởng sẽ xử lý những vấn đề này như thế nào và có giải pháp gì trong thời gian tới.

Trả lời các đại biểu về vấn đề liên quan đến cổ phần hóa, sắp xếp nhà đất và công tác thoái vốn, Bộ trưởng cho biết, việc sắp xếp nhà đất và phê duyệt phương án sử dụng đất đang là nút thắt trong quá trình cổ phần hóa. Vừa rồi, chúng ta cổ phần hóa chậm cũng là do khâu này.

Khi trình phương án sắp xếp tài sản công, tức là nhà cửa, đất đai của các DNNN thì UBND các tỉnh được giao thẩm quyền phê duyệt phương án. Tuy nhiên, việc phê duyệt phương án hiện nay rất chậm, cho nên trong năm 2021, chúng ta chỉ thực hiện bán vốn được 18 DN và cổ phần hóa được 4 DN, tổng số thu ngân sách được 4.402 tỷ đồng. Đây là vấn đề về mặt luật pháp cần phải được hoàn thiện.

Về ý kiến gắn việc sắp xếp nhà đất vào cổ phần hóa, Bộ trưởng cho biết, theo Nghị định của Chính phủ, nếu tài sản của DNNN gắn liền với thuê đất hàng năm thì không tính vào giá trị DN, nhưng nếu nộp tiền đất một lần thì được tính vào giá trị DN. Thực ra, đây là một lỗ hổng cần phải được kiến tạo để làm thế nào đảm bảo sau khi chuyển sang cổ phần hóa thì đất đai không bị thất thoát.

Bộ trưởng cho biết, tới đây, mục tiêu cổ phần hóa là không chuyển mục đích sử dụng đất mà phải thực hiện theo mục đích sử dụng đất phương án đã được phê duyệt.

“Vừa rồi, chúng ta thất thoát rất nhiều thông qua việc cổ phần hóa DNNN, mà chủ yếu là thất thoát đất. Các vụ án xảy ra chủ yếu liên quan đến đất đai, mà liên quan đến đất đai thì cốt lõi là vấn đề chuyển mục đích sử dụng đất. Khi chuyển mục đích sử dụng đất, việc tính lại giá đất để chuyển mục đích sử dụng đất không sát giá thị trường, tạo ra thất thoát tài sản của Nhà nước. Đây là một nút thắt”, Bộ trưởng khẳng định.

Theo Bộ trưởng, đất đai là của toàn dân, do Nhà nước đại diện, cho nên khi DNNN thuê đất với mục đích sản xuất, kinh doanh thì khi chuyển sang DN cổ phần hay là DN tư nhân thì phải thực hiện sử dụng đất để sản xuất, kinh doanh theo đúng mục đích đã được phê duyệt trong phương án sử dụng đất.

Nếu DN không có nhu cầu sử dụng thì trả lại cho Nhà nước, Nhà nước sẽ thanh toán tiền tài sản trên đất cho DN và tổ chức đấu giá để thu về ngân sách. Điều đấy có nghĩa là địa tô chênh lệch sẽ không rơi vào túi của DN mà do Nhà nước điều tiết, qua đó thúc đẩy được năng lực của nền kinh tế.

“DN cổ phần hóa để nâng cao năng lực sản xuất của DN chứ không phải lấy đất để bán, chuyển qua đất ở hay là loại đất khác để lấy chênh lệch địa tô. Chúng tôi cho rằng nếu chúng ta làm được điều đấy thì chắc chắn năng lực của nền kinh tế, đặc biệt là sức mạnh của DN sẽ nâng lên. Chúng ta không khuyến khích DN nhìn những khu đất có lợi thế thương mại để cổ phần hóa”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Phải quản lý chặt trước, trong và sau cổ phần hóa

Liên quan đến vấn đề đánh giá thương hiệu quyền sở hữu trí tuệ, giá trị văn hóa, lịch sử quy định tại Nghị định 32, Bộ trưởng cho rằng, đánh giá lợi thế thương mại chỉ mang tính ước lệ, không có một tiêu chí chính xác để đánh giá lợi thế thương mại. Khi chúng ta đưa các yếu tố trên vào giá trị của DN thì hôm nay có thể là cao, nhưng ngày mai có thể là thấp. Bộ trưởng cho biết sẽ phối hợp với Bộ TN&MT và Bộ KH&ĐT và các bộ, ngành trình Chính phủ sửa nội dung này.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) về nguyên nhân, giải pháp và trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc cổ phần hóa DNNN, thoái vốn nhà nước tại DN đạt kết quả rất chậm và không hoàn thành kế hoạch, Bộ trưởng cho biết, cổ phần hóa và thoái vốn rất chậm, vướng mắc nhất là xác định giá trị DN; vướng mắc thứ hai là phương án về sử dụng đất của DN được phê duyệt trước cổ phần hóa. 2 vướng mắc này rủi ro pháp lý rất cao, cho nên UBND các tỉnh gần như không phê duyệt và các cơ quan chủ quản cũng ngại phê duyệt, sự quyết tâm của các DN cũng không cao, cho nên gần như giậm chân tại chỗ.

Về phía trách nhiệm của Bộ Tài chính, Bộ được giao theo dõi quá trình cổ phần hóa và cùng với các cơ quan khác để hướng dẫn các DN thực hiện cổ phần hóa. Còn trực tiếp thực hiện công tác cổ phần hóa là DN và cơ quan chủ quản, cơ quan đại diện vốn chủ sở hữu, các cơ quan này phải chịu trách nhiệm chỉ đạo về thực hiện cổ phần hóa.

“Tuy nhiên, một số nút thắt về mặt pháp lý như chúng tôi đã báo cáo cần được hoàn thiện để đảm bảo cho vấn đề cổ phần hóa được thông suốt”, Bộ trưởng cho biết.

Bộ trưởng cũng cho rằng, những DN quản trị tốt, làm ăn tốt, giải quyết được việc làm, điều tiết được ngân sách cho nền kinh tế và thực hiện được vai trò điều tiết cho nền kinh tế thì nên giữ và nên tăng cường năng lực để hoạt động. Còn những DN làm ăn yếu kém, làm ăn thua lỗ mà cần phải được cổ phần hóa để làm ăn có hiệu quả hơn thì chúng ta sẽ cổ phần hóa. Tuy nhiên, phải quản lý chặt trước, trong và sau cổ phần hóa theo Nghị quyết 60 và các nghị định liên quan.

Bộ trưởng cũng cho biết, trong thời gian tới, sẽ đề xuất trả tiền hằng năm đối với tiền sử dụng đất, khi ở DNNN là thuê đất thì sang DN cổ phần hóa hay DN tư nhân cũng là thuê đất, không cho chuyển mục đích sử dụng đất. Khi không có nhu cầu sử dụng đất nữa thì trả đất đó cho Nhà nước để Nhà nước sử dụng vào mục đích khác, hoặc chuyển cho các cơ quan khác để thực hiện có hiệu quả hơn.